Drewno możemy łączyć na różne sposoby, jednym z nich jest klejenie. Istnieje cała gama różnych klejów, a każdy z nich ma swoje szczególne zastosowanie.
Klej należy dobierać mając na uwadze:
- jak będzie wykorzystywany klejony materiał
- gdzie będzie wykorzystywany klejony materiał
- jaki będzie kolor spoiny po wyschnięciu kleju
- koszt
Poniżej krótka charakterystyka klejów używanych w produkcji:
- drewna konstrukcyjnego KVH i BSH
- płyt OSB i sklejek
Kleje Melaminowo-Mocznikowo-Formaldehydowe (MUF)
Proces klejenia można prowadzić na zimno lub na gorąco.
Trwałość masy klejowej jest taka sama jak klejów mocznikowo-formaldehydowych. Dodatek melaminy sprawia, że do mieszanki trzeba dodać więcej utwardzacza.
Wraz ze wzrostem zawartości melaminy wzrasta wodoodporność kleju.
Miejsca klejenia klejem MUF są jasne.
Wytrzymałość spoiny przewyższa wytrzymałość materiału klejonego.
Oddziaływanie warunków atmosferycznych nie wpływa na wytrzymałość spoin.
Nowe formuły klejów MUF pozwoliły zastąpić mniej skuteczne żywice MF.
To właśnie ich używamy do klejenia drewna konstrukcyjnego KVH i BSH.
Kleje Poliuretanowe (PUR)
Kleje PUR są na ogół dwuskładnikowe.
Spoiny wykonane z kleju poliuretanowego są bardzo elastyczne.
Kleje PUR są odporne na działanie różnych czynników:
- wody
- słabych kwasów i zasad
- olejów
- tłuszczów
- benzyny
Kleje te są palne i toksyczne.
Kleje PUR dają możliwość klejenia w szerokim zakresie temperatur. Najczęściej jest to przedział 10-60ºC.
Do ich wad zaliczyć należy:
- wysoką cenę
- dużą adhezję do urządzeń produkcyjnych
- górną granicę odporności temperaturowej ok. 120ºC (powyżej tej temperatury miękną)
Kleje tego rodzaju są wykorzystywane w produkcji:
- stolarki otworowej
- materiałów izolacyjnych
- produktów do wykorzystania w ogrodach
- elementów konstrukcji nośnych
Kleje Fenolowo-rezorcynowo-formaldehydowe (PRF)
Kleje PRF mają dużą odporność na działanie czynników atmosferycznych.
Wytrzymałość spoin zależy od prawidłowego utwardzenia.
Kleje te umożliwiają sklejanie drewna o wilgotności nawet do 25%.
Wady:
- ciemna kolorystyka spoin obniżająca walory estetyczne sklejonego drewna
- wysoka cena
Klejów PRF używa się w produkcji elementów konstrukcyjnych:
- drewna klejonego warstwowo
- elementów nośnych narażonych na trudne warunki atmosferyczne
Żywice fenolowo-formaldehydowe (PF)
Żywice PF są na dużą skalę stosowane w przemyśle drzewnym. Są silnie toksyczne.
Wykorzystywane do produkcji sklejki wodoodpornej i płyt pilśniowych.
Kleje PF są utwardzane termicznie tzn. oddziaływaniem ciepła, bez dodatku utwardzaczy.
Kleje PF dają spoiny bardzo wytrzymałe o bardzo dużej wodoodporności.
Na szybkość utwardzania wpływ mają temperatura i odczyn żywicy.
Klejenie zajmuje od 2,5 do 9 h.
Emisja formaldehydu z żywic fenolowych jest niższa niż z klejów mocznikowo-formaldehydowych.
Kleje PF znajdują zastosowanie w produkcji materiałów wodoodpornych:
- sklejka budowlana
- sklejka szkutnicza
- OSB
Ze względu na cenę wypierane są przez kleje PRF.
Kleje melaminowo-formaldehydowe (MF)
W ciągu ostatnich 20 lat kleje MF zostały skutecznie zastąpione żywicami MUF.
Straciły na znaczeniu, głównie w zastosowaniach konstrukcyjnych.
Z uwagi na dużą reaktywność żywic MF, klejenie nimi nie wymaga dodatku utwardzacza.
Klejenie można prowadzić w wysokiej temperaturze (>150ºC).
W przeszłości żywice te stosowane były do produkcji drewna klejonego warstwowo.
W temperaturze 10-20ºC jako utwardzacza używano kwasów organicznych (np. mrówkowy, p-toluenosulfonowy).
Kleje mocznikowo-formaldehydowe (UF)
Kleje UF emitują niewielką ilość formaldehydu przy klejeniu i na początku użytkowania.
Systematycznie dąży się do minimalizacji emisji tego gazu ze względu na jego szkodliwość.
Utwardzanie klejów UF odbywa się przy użyciu utwardzaczy, na gorąco, w temperaturze 90ºC.
Spoiny klejów UF to:
- jasna barwa,
- duża wytrzymałość na sucho, większa od wytrzymałości drewna,
- znikoma wytrzymałość w warunkach podwyższonej wilgotności.
Kleje UF najczęściej są używane w produkcji:
- sklejki,
- płyt wiórowych,
- płyt MDF i HDF.
